nie, nie mozna 500, polecam artykul do douczenia sie i z poradami
"Najpopularniejszą metodą zmniejszenia obrotów wentylatora jest zastosowanie rezystora (opornika) wpiętego szeregowo z wentylatorem - inaczej: wlutowanie tego rezystora w kabelek zasilający (czerwony)
1. liczymy opór wewnętrzny wentylatora:
Rw = U/In
gdzie:
- Rw - [opór wentylatora],
- U - [napięcie nominalne (12V)],
- In - [natężenie prądu, jaki zasila wentylatorek]
np. dla Sunona KDE 1208PTS1 (12V, 0.2A, 2.4W) opór wewnętrzny wynosi Rw = 12/0.2 = 60 Ohm
2. teraz zastanawiamy się, jakie napięcie będzie dla nas korzystne
przykładowo chcemy żeby na wentylatorku było 7V wiec liczymy, jakie ma być natężenie prądu docierającego do wentylatorka - I = U/Rw czyli I=7V/60 Ohm = 116mA
3. teraz obliczamy opór rezystora R = Ur/I (Ur to napięcie, jakie ma na sobie odłożyć rezystor/opornik, czyli tu 12V - 7V = 5V), czyli R=5V/116mA = 43 Ohm i tyle powinien mieć opornik w tym hipotetycznym przykładzie 43 Ohm
4. dla bezpieczeństwa obliczymy jeszcze, jakiej mocy ma być ten opornik
P = Ur*I = 5V * 0.116A = 0.56W - idealnie jest kupić rezystor 2x większej mocy niż nam wyszła, czyli tu 1W lub mocniejszy.
A teraz ktoś zapyta - a co jak już mam jakiś rezystor, jak sprawdzić czy on się nadaje - to tez da się policzyć
1. liczymy opór wentylatorka analogicznie jak w pkt.1 wyżej - w tym przykładzie 60 Ohm
2. sprawdzamy, jaka wartość ma rezystor/opornik - weźmy np. Rr=100 Ohm (takie rezystory daje pewien "magik" od chłodzenia wodnego do wyciszania zasilacza)
3. wartości podstawiamy do wzoru Un x Rw/(Rw+Rr) = U
gdzie:
- Un - [napięcie nominalne]
- Rw - [opór wentylatora]
- Rr - [opór rezystora]
- U - [napięcie, jakie dotrze do wentylatora]
Co nam wychodzi w naszym przykładzie:
12V * 60 Ohm/(60 Ohm + 100 Ohm) = 12 x 60/160 = 4.5V
(czyli stosując rozwianie tego "magika" przy złym zbiegu okoliczności możemy wyciszyć zasilacz... na amen)
A co jak już kupiliśmy kilka oporników 100 Ohm, (bo posłuchaliśmy "dobrych" rad) a z obliczeń wychodzi ze po ich zastosowaniu napięcie docierające do wentylatora wyniesie np. 3.5V, nie ma sprawy nie musimy wyrzucać tych oporników, (choć są tanie to szkoda marnować pieniążki), połączymy 2 oporniki równolegle i skorzystamy z następującego wzoru:
1/R = 1/Rx + 1/Ry
gdzie:
- R - [opór zastępczy układu]
- Rx - [opór 1 rezystora]
- Ry - [opór 2 rezystora]
Czyli stosując 2 oporniki 100 Ohm połączone równolegle otrzymamy układ o oporze zastępczym 50 Ohm. Ale kto powiedział, ze te rezystory musza mięć taka samą wartość, albo ze mogą być tylko 2 - jak widać mamy duże pole do popisu
A co w przypadku, gdy mamy kilka oporników, ale o zbyt małym oporze - też jest wyjście, połączymy oporniki szeregowo - będziemy korzystać z następującego wzoru:
R = Rx + Ry
gdzie:
- R - [opór zastępczy układu]
- Rx - [opór 1 rezystora]
- Ry - [opór 2 rezystora]
Przykładowo potrzebujemy rezystora 56 Ohm - a mamy przypadkiem pod ręka 2 rezystory 22 Ohm i 33 Ohm - opór układu z połączonych rezystorów wyniesie 55 Ohm - jak przy łączeniu równoległym taki tu możemy łączyć rezystory o różnym oporze (rezystancji) i nie muszą być tylko 2 ...
==== inne sposoby ====
w mniejszy sposób zależne od parametrów prądowych wentylatora:
Stabilizatory napięcia dodatniego z serii LM78xx (w obudowie TO220) - patrząc od strony napisów (nóżki do dołu) mamy licząc od lewej 1.wejscie, 2. bazę i 3. wyjście.
Do wejścia podłączamy kabelek idący od źródła zasilania, do wyjścia podłączmy kabelek idący do wentylatorka, bazę podłączamy do masy - zasada działania takiego stabilizatora jest prosta - podaje on określone napięcie sprawdzane względem bazy
Przykładowo podłączając stabilizator LM7809 (+9V, o czym świadczą 2 ostatnie cyferki) do 12V i jako bazy używając bezpośrednio masy (0V) na wyjściu otrzymamy 9V
W praktyce można przy użyciu stabilizatora 9V otrzymać na wyjściu inne napięcie - a to poprzez podłączenie miedzy bazę a masę rezystora albo użycie jako bazy jakiegoś napięcia...
Ale korzystanie ze stabilizatorów ma więcej wad niż zalet:
Przecinanie 2 kabelków (+12V i masa), stosunkowo duże rozmiary stabilizatora, konieczność zastosowania radiatora (walenie musi być jakiś "kupny" ja czasem stosowałem przycięte i powyginane denka od puszek po pewnym napoju w bursztynowym kolorze)
*(update) bardzo popularne ostatnio staly sie regulatory oparte na stabilizatorze napiecia LM317T - np ten ukladzik
http://www.bit-tech.net/article/32/ (pomijajac rezystorek 180 Ohm i diode LED) wychodzi nam majprostszy uklad zbudowany wg specyfikacji producenta ukladu LM317T (stabilizator i 2 oporniki - tu 1 zastapiony potencjometrem) specyfikacje znajdziemy TU a dokladnie TU - nasz uklad jest na str.6 (po lewej) i na str.14 (na samym dole)
i co niby wszystko jasne poza tym ze minimalne napiecie na takim ukladzie to 1.5V a to za malo do zasilania wentylatorow, mozna sobie z tym poradzic - oto wzor na dobor opornikow (u nas opornika R1 i potencjometru R2 - skoro producent zaleca R1=240 Ohm to bedziemy sie jego grzecznie sluchac)
R2=[(Uwy/1.25V)-1]*R1
gdzie:
R1 - opor rezystorka (w naszym przypadku zgodnie z zaleceniami 240ohm)
R2 - opor potencjometru (lub rezystorka jezli chcemy miec stale napiecie)
Uwy - napiecie podawane na wentylator
* - znak mnozenia
co nam z tego wzoru wychodzi ze zwiekszajac opor potencjometru zwiekszamy rownizez napiecie wyjsciowe (odwrotnie niz gdy stosujemy sam potencjometr) czyli co mozemy zrobic - razem z potencjometrem dac w szeregu jakis oporniczek (dla ~ 4.5V najlepiej dac w szeregu z potencjometrem opornik 680 Ohm wtedy napiecienie nie spadnie ponizej 4.5V, a jak damy oporniczek 560 Ohm to najnizsze napiecie powinno byc cos w okolicy 4V)
oczywiscie chodzi o oporniczek w szeregu z potencjometrem ktory nie ma nic wspolnego z tym 240 Ohm (ktory i tak musi zostac)
Diody Zenera, ale wlutowane nie w kierunku przewodzenia, ale zaporowo (kreseczka w stronę źródła zasilania)
Na schemacie będzie to wyglądało tak
+12V o-----------|<--------XX (to jest
masa o---------------------XX wentylator)
przykładowo chcemy uzyskać 8V z 12V (12V - 8V = 4V)
1. kupujemy diodę 3V9 (3.9V) i wlutowujemy ją w czerwony przewód wentylatorka zaporowo i teraz do wentylatorka dociera 8.1V
2. musimy jeszcze sprawdzić, jakiej mocy ma być ta dioda - sprawdzamy natężenie prądu w wentylatorku przykładowo 0.2A i liczymy: na diodzie odkłada się prąd o napięciu 3.9V i natężeniu 0.2A -> 3.9V * 0.2A = 0.78W czyli jak kupimy diodę 1.3W to będzie OK.
Diody Zenera maja ta zaletę ze jak się spalą to zachowują się jak zwykły drucik, czyli płynie przez nie nominalny prąd u nas przy wentylatorach 12V (nie ma strachu, że wentylator np. w zasilaczu zatrzyma się) "